Jak bezpiecznie zażywać leki i suplementy?

Sezon na leki trwa w najlepsze. W mediach, szczególnie w telewizji co druga reklama przedstawia specyfiki farmaceutyczne, które w cudowny i szybki sposób wyleczą nas z każdej dolegliwości. Przekonujący tekst, atrakcyjna cena – taki lek warto kupić! Z badań wynika, że Polacy w ostatnich latach plasują się w czołówce krajów uzależnionych od środków farmaceutycznych. Nie dziwi więc fakt, że prowadzenie apteki to dobrze prosperujący biznes. Jednak zażywanie leków i usprawniających organizm suplementów może mieć skutek odwrotny od zamierzonego – zamiast leczyć może poważnie zaszkodzić. Co warto wiedzieć o lekach i suplementach?

Lek – szybka ulga w bólu

Zwykle jesteśmy przyzwyczajeni do częstego zażywania leków, jeśli tylko pojawia się ból lub inne objawy różnych dolegliwości. Jest to oczywiście dobre rozwiązanie, ale jedynie wtedy, gdy stosujemy medykamenty z głową a więc z umiarem i przestrzegając zasad bezpieczeństwa. Leki przeciwbólowe wykorzystują kilka podstawowych substancji, które niwelują odczuwany ból. Są to m.in. ibuprofen, paracetamol, ketoprofen czy kwas acetylosalicylowy (nie mogą przyjmować go dzieci). Dwie pierwsze substancje aktywne są najbardziej popularne, ponieważ nie tylko łagodzą ból, ale działają również przeciwgorączkowo. Tabletki, które mają w składzie ibuprofen czy paracetamol zwykle pomagają przez 4-8 godzin. Na rynku występuje również wiele leków o powiększonych dawkach typu „forte” czy „max”. Można je przyjmować nie częściej niż jedna tabletka co 4 lub 8 godzin. Gdy ból nie mija nie wolno jednak przekraczać dawki zalecanej w ulotce. Zażywanie zbyt dużej ilości substancji aktywnej może przyczynić się do uszkodzenia wątroby, wywołać astmę a w przypadku kwasu acetylosalicylowego można podrażnić błonę śluzową przewodu pokarmowego i spowodować liczne problemy z żołądkiem. Jeśli chcesz błyskawicznie uśmierzyć ból zamiast zażywać sporą dawkę medykamentu wybieraj leki rozpuszczalne w wodzie np. musujące lub kapsułki o płynnym środku – zadziałają one szybciej niż w przypadku zwykłej tabletki.

Jak bezpiecznie zażywać leki?

Sięgajmy po leki tylko wtedy, gdy naturalne metody uśmierzenia bólu zawiodą: ból głowy nie mija nawet przez zimne kompresy czy okłady z kapusty, ból zęba jest nadal silny, choć użyliśmy goździków i okładu z mrożonki czy ból brzucha ciągle uprzykrza nam życie nawet jeśli pijemy ziółka i ogrzewamy ciało termoforem. Jeśli już chcemy leczyć się lekami trzeba zwrócić uwagę na wiele kwestii, by ostatecznie kuracja była skuteczna i bezpieczna. Przede wszystkim należy:

• Przeczytać ulotkę i stosować zalecane dawki – nie można bawić się w doktora i uważać się za specjalistę samodzielnie określając ilość zażywanego leku. Ulotki zawierają mnóstwo potrzebnych informacji, które uchronić mogą przed szkodliwymi konsekwencjami niewłaściwego stosowania medykamentu. Warto przeczytać załączony papierek, by wiedzieć również kiedy leku nie wolno stosować, jakie skutki uboczne może wywołać i jak go przechowywać.
• Nie zmieniać formy leku – tabletek lepiej nie rozpuszczać w wodzie, nie rozkruszać i nie kroić, chyba że tak zaleci lekarz. Wiele kapsułek ma płynny środek, który jeśli rozpuścimy przed zażyciem może być niebezpieczny. Niektóre tabletki mają również specjalną otoczkę, która chroni medykament przed zbyt szybkim wchłonięciem po połknięciu – jej też nie wolno naruszyć.
• Popijać tabletkę wodą – wszystkie tabletki najlepiej popijać zwykłą wodą przegotowaną lub mineralną. Zyskamy wtedy pewność, że lek nie wejdzie w niebezpieczną reakcję z danym płynem. Tabletkę warto popić szklanką wody – taka ilość pozwoli na szybkie rozpuszczenie się kapsułki. Podczas zażywania leku należy unikać szczególnie herbaty i kawy, które zwiększają toksyczność substancji, napój gazowanych i mlecznych (z mleka należy zrezygnować szczególnie przy stosowaniu antybiotyków) zakłócających działanie, czyli zmniejszających skuteczność tabletki a także soków, szczególnie z cytrusów. Sok z grejpfrutów hamuje wydzielanie niektórych enzymów przez wątrobę przez co zwiększa się stężenie leku we krwi i niebezpiecznie nasila jego działanie (jest niebezpieczny zwłaszcza przy zażywaniu leków hormonalnych i stosowanych na choroby związane z sercem).
• Zażywać leki o stałych porach – należy przykładać dużą wagę do godzin, w jakich przyjmujemy lek. Lepiej nie skracać ani nie wydłużać czasu między zażywanymi dawkami medykamentu. Pory dnia też są ogromnie ważne – niektóre leki wymagają przyjmowania na czczo a więc z rana, inne należy brać wieczorem np. lekarstwa na miażdżycę czy cholesterol, ponieważ właśnie wtedy jego stężenie w organizmie jest największe.
• Nie skracać czasu całej kuracji – jest to szczególnie ważne w przypadku antybiotyków. Cała kuracja powinna trwać tyle, ile zalecił lekarz. Początkowe zażywanie antybiotyku możne znacznie osłabić objawy, lecz do całkowitego wyleczenia choroby potrzeba czasu.
• Stosować odpowiedni jadłospis – przy osłabieniu organizmu należy uzupełniać dietę w wartościowe produkty. Jednak są pewne pokarmy, których należy unikać przy zażywaniu leków na wybrane dolegliwości. Przy leczeniu chorób związanych z sercem wystrzegać się powinno produktów bogatych w błonnik (pełnoziarnistych) oraz we flawonoidy (owoce cytrusowe). Przy zażywaniu antybiotyków lepiej nie jeść pokarmów z dużą ilością wapnia (produkty mleczne: mleko, biały ser) a stosując leki przeciwzakrzepowe należy unikać większej dawki witaminy K (zielone warzywa: sałata, brokuły).
• Skonsultować się z lekarzem, jeśli wystąpiły niepokojące objawy – podwyższona temperatura, nudności, biegunka, duszności, wysypka czy opuchlizna to najczęstsze objawy alergii bądź efekt przedawkowania czy nieodpowiedniego zażycia leku. Jeśli którykolwiek z objawów pojawi się trzeba niezwłocznie poinformować o tym swojego lekarza.

Warto wiedzieć również jakich leków nie należy ze sobą łączyć i na co uważać przy stosowaniu specjalistycznych medykamentów. Jeśli zażywasz leki:

• Antybiotyki (leczenie zakażeń np. przewodu pokarmowego czy stanu zapalnego płuc, gardła, zatok, ucha lub pęcherza, a także silnej postaci grypy) – unikaj leków m.in. przeciwbólowych, przeciwzapalnych, moczopędnych, antygrzybicznych, antykoncepcyjnych lub zawierających: wapń, magnez, kofeinę, witaminę C, żelazo a także aspirynę.
• Hormonalne (jako antykoncepcja, przy łagodzeniu objawów miesiączkowania lub menopauzy, przy leczeniu tarczycy) – unikaj leków m.in. antybiotyków (osłabiają działanie środków antykoncepcyjnych), przeciwzapalnych, przeciwcukrzycowych, przeciwalergicznych, uspokajających, obniżających ciśnienie tętnicze lub zawierających: wapń, magnez, kofeinę, witaminę C, żelazo, dziurawiec a także aspirynę.
• Antywirusowe (przy leczeniu grypy, ospy, półpaśca a także wirusowym zapaleniu wątroby typu B lub C) – unikaj leków m.in. antybiotyków, przeciwbólowych, przeciwzapalnych, antykoncepcyjnych, przeciwdepresyjnych, zawierających dziurawiec lub pobudzających układ nerwowy. W pierwszych godzinach po zażyciu leków antywirusowych lepiej nie prowadzić samochodu i nie obsługiwać urządzeń mechanicznych, ponieważ mogą powodować zawroty głowy, pobudzenie czy bóle mięśni.
• Kardiologiczne (stosowane przy schorzeniach układu sercowego np. arytmii, migotaniu przedsionków, niewydolności mięśnia sercowego lub nadciśnieniu tętniczym) – unikaj leków m.in. antybiotyków, moczopędnych, przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeczyszczających, przeciwdepresyjnych lub zawierających dziurawiec, potas czy wapń.

Czy warto sięgać po suplementy diety?

Suplementy nie zawsze są dobre. Często reklamowane są jako leki, dzięki którym pozbędziemy się niechcianych dolegliwości i usprawnimy pracę całego organizmu. Nie jest to jednak do końca prawda. Suplementy diety zdefiniowane są przez prawo farmaceutyczne jako żywność, czyli środek spożywczy a nie produkt leczniczy. Ponadto zanim lek trafi do sprzedaży jest poddawany wielu testom i stale monitorowany przez inspekcję farmaceutyczną oraz lekarzy. W przypadku suplementów takich wymogów nie ma, dlatego zażywanie ich jest mniej bezpieczne. Należy pamiętać, że leki na opakowaniu powinny mieć umieszczony czterocyfrowy numer pozwolenia. Są jednak sytuacje w których warto stosować suplementy po to, by rzeczywiście uzupełnić niedobory w diecie. Nawet najzdrowszy jadłospis może nie dostarczyć odpowiedniej ilości niezbędnych dla zdrowia składników. Jakie substancje warto uzupełniać suplementami diety?

• Mikro- i makroelementy, których zbyt mało w produktach z diety typu jod, selen lub cynk.
• Kwasy omega-3, gdy spożywa się mało ryb czy owoców morza.
• Przeciwutleniacze spowalniające proces starzenia oraz inne substancje, które z wiekiem stają się deficytowe typu koenzym Q10, krzem czy kwas foliowy.
• Witaminy: gdy stosujemy dietę wegetariańską – witaminę B₁₂, po kuracji antybiotykowej – witaminę K, przy stosowaniu używek typu kawa czy alkoholu – witaminę C, witaminę E i magnez.
• Detoksykanty, które niwelują szkodliwe działanie toksyn, szczególnie ważne w przypadku osób mieszkających w zanieczyszczonym środowisku.
• Immunostymulatory, czyli substancje usprawniające odporność organizmu np. czosnek, olej z rekina czy wyciąg z żeń-szenia.

Stosując suplementy możemy wzmocnić kondycję organizmu, lecz tylko wtedy, gdy nie przesadzamy z ich ilością. Uzupełniajmy tylko niezbędne substancje, pozostałe witaminy i minerały dostarczajmy sobie poprzez zdrową, bogatą w warzywa i owoce dietę.